Anthellenic Νotes #32 - Στάση του Νίκα

Anthellenic Νotes #32 - Στάση του Νίκα

Η 11^η Ιανουαρίου 532 σηματοδότησε τη λαϊκή εξέγερση που συνέβη στο Βυζάντιο την εποχή του Ιουστινιανού και πνίγηκε στο αίμα από τον αυτοκράτορα. Έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη το 532 μ.Χ. και είχε διάρκεια μίας εβδομάδας. Ήταν η πιο βίαιη ταραχή στην ιστορία της Κωνσταντινούπολης, με τη μισή σχεδόν πόλη να καίγεται ή να καταστρέφεται και με δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να σκοτώνονται.

Στην βυζαντινή κοινωνία δεν υπήρχαν ούτε δημοκρατικοί θεσμοί, ούτε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οπότε τα αθλητικά δρώμενα -ειδικά οι ιπποδρομίες- ήταν ένας από τους πιο διαδεδομένους τρόπους ώστε οι πολίτες να μπορούν να εκφράσουν τις απόψεις τους αλλά και να συζητήσουν με περισσότερο κόσμο για τα υπάρχοντα προβλήματα. Η Ρωμαϊκή και η Βυζαντινή αυτοκρατορία είχαν αναπτύξει οργανώσεις φιλάθλων του ιπποδρόμου, ειδικά για τις αρματοδρομίες. Οι βασικοί σύνδεσμοι ήταν τέσσερις. Οι Πράσινοι και οι Βένετοι (γαλάζιοι) -που είχαν μεγαλύτερη επιρροή και πολιτική δύναμη- και οι Λευκοί και οι Ρούσσοι (κόκκινοι). Ο Ιουστινιανός ήταν -μέχρι τη Στάση- υποστηρικτής των Βένετων.

Τα «νέα μέτρα» του Ιουστινιανού έκαναν πολύ κόσμο να «αγανακτίσει». Την κατάσταση επιχειρούν να εκμεταλλευτούν προς όφελός τους οι συγκλητικοί και οι ευγενείς, που έβλεπαν τα δικαιώματά τους να ψαλιδίζονται από τις μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού. Συγκεντρώνονται στον Ιππόδρομο και ανεβάζουν στο θρόνο τον Υπάτιο, ανιψιό του πρώην αυτοκράτορα Αναστάσιου. Οι δήμοι των «Πράσινων και «Βένετων» πρωταγωνίστησαν στην εξέγερση.  Στις 11 Ιανουαρίου του 532 ξεσηκώνονται, πυρπολούν κτίρια, πολιορκούν το παλάτι και προξενούν ζημιές ακόμη και στην Αγία Σοφία. Το πλήθος των στασιαστών ξεχύθηκε στην πόλη και για ημέρες κατέστρεφε ό,τι έβρισκε φωνάζοντας ένα μόνο σύνθημα «Νίκα, Νίκα!» -το δημοφιλές σύνθημα που έκανε τον Ιππόδρομο να τρέμει κατά τη διάρκεια των αγώνων για να εμψυχώσοει τους αρματοδρόμους. Το πλήθος των εξεγερμένων όλο και μεγάλωνε, καθώς ο λαός δυσφορούσε για τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις του αυτοκράτορα, τη βαριά φορολογία και την κρατική αυθαιρεσία. Απαιτεί την παραίτηση του Έπαρχου Ιωάννη Καππαδόκη (Υπουργού Οικονομικών της εποχής και αρμόδιου για τη συλλογή των φόρων) και του αυλικού Τριβωνιανού (υπεύθυνου για την αναθεώρηση του ποινικού κώδικα).

Ο Ιουστινιανός αδυνατούσε να ελέγξει την κατάσταση μόνος τους, όντας νέος στην εξουσία και με πολλά προβλήματα όπως τους Πέρσες στα ανατολικά της αυτοκρατορίας, έτσι σκέφτηκε να φύγει. Ενώ ετοιμαζόταν να εγκαταλείψει την Πόλη, μεταπείστηκε από τη σύζυγό του Θεοδώρα να παραμείνει.. Διέταξε τους σρατηγούς του Βελισάριο και Μούνδο να καταστείλουν την εξέγερση, πράγμα που κατάφεραν δωροδοκώντας κάποιους αρχηγούς των στασιαστών ώστε να τους φέρουν με το μέρος του αυτοκράτορα, προκαλώντας έτσι διχόνοια μεταξύ των στασιαστών. Οι «αγανακτισμένοι» εξεγερθέντες εγκλωβίστηκαν στον Ιππόδρομο όπου κυριολεκτικά σφαγιάστηκαν μέχρις ενός. Η καταστολή της «Στάσης του Νίκα» στις 18 Ιανουαρίου του 532 άφησε πίσω της 35.000 νεκρούς. Την επομένη, ο Ιουστινιανός διέταξε να εκτελεσθούν ο Υπάτιος και ο αδελφός του, ενώ η περιουσία τους δημεύθηκε, όπως και πολλών συγκλητικών που εξορίστηκαν επειδή είχαν υποστηρίξει τη «Στάση». Με αυτή την ονομασία έμεινε στην ιστορία η λαϊκή εξέγερση που συνέβη στο Βυζάντιο την εποχή του Ιουστινιανού και πνίγηκε στο αίμα από τον αυτοκράτορα. Η αυτοκρατορική θητεία του Ιουστινιανού, ξεκίνησε με τη χειρότερη περίοδο βίας που γνώρισε το Βυζάντιο. Συνέπειες της εξέγερσης ήταν η ενίσχυση της αυτοκρατορικής εξουσίας και ο περιορισμός της δύναμης των δήμων.